Trudno określić dokładniejszą liczbę silników szachowych dostępnych na dzień dzisiejszy, wiadomo ,że jest ich kilkaset przy czym 60-70 programów przekracza siłą gry pułap 2700 punktów Elo. Mówimy oczywiście o programach w wersji 64 bitowej działających na maksymalnie sześciu procesorach. Na świecie jest wielu zdolnych szachistów-programistów, którzy w wolnych chwilach tworzą własne silniki traktując to jako swego rodzaju wyzwanie zawodowe. Jak już pisałem dzięki ciągle popularnej i rozwijającej się idei oprogramowania open surce , programiści korzystają z kodów źródłowych innych silników aby udoskonalać swoje projekty, niektórzy nawet podają konkretne wskazówki jak stworzyć taki program wraz z kodem próbnym. Dzięki tej kooperacji zdecydowana większość silników jest dostępna za darmo w tym aktualny lider Houdini.

Houdini jest dziełem belgijskiego szachisty i programisty Roberta Houdarta, dostępny jest bez opłat, jego nazwa pochodzi od nazwiska słynnego iluzjonisty Harry’ego Houdini ,który słynął ze sztuczek z ucieczkami w różnych sytuacjach (związany łańcuchami, zamknięty w skrzyni itp.) Houdini został wyposażony w najnowocześniejsze osiągnięcia w zakresie programowania silników szachowych, jak pisze sam autor gra on stylem pozycyjnym, jest wytrwały w trudnych pozycjach, potrafi uparcie bronić się i szukać ucieczki do remisu nawet w najwęższym marginesie możliwości. Z drugiej jednak strony, gdy ma przewagę używa dość ostrych metod taktycznych aby uniemożliwić obronę przeciwnika Silnik posiada bardzo szybką i wydajną funkcje przeszukiwania drzewa wariantów. Również funkcja oceny pozycji daje dokładne i szybkie wyniki w większości pozycji natomiast w końcówkach może się wspierać tabelami gry końcowej Gaviota. Program pracuje na 32 i 64 bitowych systemach operacyjnych, w tym drugim przypadku jego szybkość wzrasta o 30 % co nie oznacza oczywiście ,że proporcjonalnie wzrasta jego siła gry. Pierwsza wersja Houdiniego powstała w maju 2010 roku, od tego czasu program jest co jakiś czas aktualizowany i ulepszany, usunięto również kilka błędów. Obecnie na listach rankingowych CEGT oraz IPON zajmuje pierwsze miejsce. Jak dotąd jego bilans potyczek z najsilniejszym konkurentem Rybką 4 według listy CEGT wynosi 27.5 – 22.5, tempem 20 minut na partię. Mecz zorganizowany przez Norwega Martina Thoresen’a tym razem w tempie 150 minut na partię plus 30 sekund na każde posuniecie zakończył się również zwycięstwem Houdiniego 23.5 – 16.5. Twórca silnika sam przyznaje ,że w swoim projekcie wykorzystywał pomysły zaczerpnięte z programów typu open surce takich jak: Crafty, Stockfish czy też kontrowersyjny Ippolit/Robbolito choć sam Houdini posiada zamknięty kod. Być może, przez to oświadczenie lista rankingowa CCRL nie uwzględnia tego silnika w swoich testach.

Rybka praktycznie od chwili swego powstania w grudniu 2005 roku już należała do czołówki światowej i przez kilka lat była niekwestionowanym liderem wśród silników szachowych. Jej autorem jest urodzony w USA czeski programista i szachowy Mistrz Międzynarodowy Vasik Rajlich ,współpracuje z nim zespół ekspertów w którego skład wchodzi min. polska arcymistrzyni pięciokrotna złota medalistka mistrzostw Polski, prywatnie żona Rajlicha, Iweta (z domu Radziewicz).
Program w najnowszej wersji oznaczonej numerem 4, na jeden procesor wraz z dedykowanym interfejsem graficznym Aqarium kosztuje ok. 190 zł, sam silnik bez interfejsu dostępny jest darmowo w wersji 2.32a.
Rybka zdobyła czterokrotnie tytuł Mistrza Świata Programów Komputerowych w latach 2007-20010. Program ma dwie oddzielne wersje jednoprocesorową i wieloprocesorową zwaną Deep Rybka. Obecna wersja 4 zajmuje na najbardziej miarodajnych listach rankingowych drugie, lub pierwsze miejsce. Program posiada dedykowaną książkę debiutów oraz obsługuje zarówno 32 jak i 64 bitowe wersje systemów operacyjnych. Również w przypadku tego programu nie obyło się bez kontrowersji gdyż podejrzewano ,że wczesne wersje Rybki tworzono w oparciu o kod silnika Fruit, choć Rajlich stanowczo temu zaprzeczył. Od wersji oznaczonej numerem 3, Rybka ma wbudowany mechanizm rozpoznawania pozycji zamkniętych (coś w rodzaju antystrategii antykomputerowej ), i posiada rozbudowaną książkę debiutów, w której wykorzystano nie tylko dorobek szachowej teorii debiutów ale również unikalne analizy komputerowe. Rybka dobrze gra pozycyjnie i lubi asymetryczne debiuty np. obronę sycylijską. Zdaniem wielu testerów styl gry Rybki jest najbardziej zbliżony do człowieka. Na stronie programu można znaleźć również informacje o superkomputerze szachowym Rybka Claster złożonym z 58 procesorów i wyposażonym w 656 GB pamięci operacyjnej RAM. Tę maszynę można wynająć za około 600 Euro na dzień i zdalnie wykorzystywać ( fizycznie komputer znajduje się w Minden w Niemczech)

Stockfish to kolejny zupełnie darmowy bardzo mocny program którego autorami są trzej programiści: Tord Romstad, Joona Kiiski i Marco Costalba. Ten międzynarodowy zespól (Norwegia Finlandia, Włochy) należy do grupy ludzi dla których tworzenie silników szachowych nie jest źródłem utrzymania a po prostu hobby, jak mówi Tord Romstad wystarcza im satysfakcja z tego ,że ich silnik dzięki temu że jest darmowy może być wykorzystywany przez wielu użytkowników oraz dzięki otwartemu kodowi jest inspiracją do powstawania nowych programów. Stockfish posiada również dwie wersje pracujące w środowisku 32 i 64 bitowym oraz od niedawna nową wersję do instalowania na platformie iPod/iPhone. Program bazuje na starszym silniku Glaurung opracowanym przez Romstada. Z tego co wiadomo prace nad Stockfishem ciągle trwają i możemy być niemal pewni ,że pojawią się nowe, jeszcze silniejsze wersje tego programu.

Critter to program Słowaka Richarda Vidy, który sam twierdzi ,że jest słabym szachistą i ma wielką satysfakcję z tego ,że jego silnik ogrywa utytułowanych przeciwników. Critter bardzo szybko wspiął się na szczyty światowych list rankingowych, obecna wersja 0.90 jest klasyfikowana na czwartym miejscu. Vida podobnie jak twórcy Stockfisha, traktuje swój projekt jako hobby i nie planuje teraz ani w przyszłości pobierać jakichkolwiek opłat za korzystanie z niego. Ten silnik wykorzystuje wspomnianą już tabelę końcówek Gaviota . Styl Crittera jest wyraźnie pozycyjny i bazuje w dużym stopniu na zbalansowanej taktyce, Critter nie jest ryzykantem szachowym i nie lubi bijatyk na szachownicy .

Naum przez kilka miesięcy począwszy od 2009 roku był na drugim miejscu listy CCRL tuż za Rybką lecz został wypchnięty na dalsze pozycje przez Stockfisch’a i Critter’a. Jest to program komercyjny sprzedawany bez dedykowanego interfejsu,. Jak przyznaje autor Alexander Naumov tworząc ostatnie wersje programu korzystał z kodów do silników open source: Glaurung, Crafty i Fruit . Starsza wersja 2.0 jest dostępna bezpłatnie. Naum posiada również silną wersję na urządzenia typu Pocket PC.

Dostępna jest również w sieci darmowa rodzina silników pochodzących od programu Ippolit należą do nich: RobboLito, Igorrit, IvanHoe, FireBird i Fire . Protoplasta rodu został opublikowany w maju 2009 roku. Do dziś nie znamy nazwisk jego twórców gdyż ukrywają sie oni za swoimi nickami, nazywają siebie Decembrists od nazwy jednej z rewolucji w Rosji. Wszystkie silniki z tej rodziny są dostępne bezpłatnie oraz posiadają otwarty kod źródłowy. Niestety ich status prawny jest ciągle niejasny, po pierwsze twórcy nie ujawnili się i pozostają anonimowi, po drugie są podejrzenia ,że Ippolit korzysta z kodu źródłowego Rybki 3. Jak stwierdził w swoim oświadczeniu programista Rybki Vasik Rajlich , Ippolit wykorzystuje dekompilowany kod Rybki, zaś jego twórcy informowali go o postępach w pracy przez e-mail . Jak dotąd jest to jedyny dowód pośredni, nikt też nie złożył w tej sprawie oficjalnej skargi sądowej. Rajlich przyznał też ,że kod źródłowy Ippolita jest bardzo zbliżony do kodu Rybki co również potwierdza podobieństwo w ich stylu gry. Tak czy inaczej żadna z liczących się list rankingowych nie uwzględnia w swoich testach jakiegokolwiek z nich prawdopodobnie najsilniejszym z tych programów jest ostatnia wersja IvanHoe, z pewnością jednak wszystkie grają z siłą przekraczającą 3000 Elo. Na forach internetowych poświeconych szachom i programom szachowym toczy się nadal dyskusja co do pochodzenia tych silników jedni widza w nim klon Rybki inni uważają go za samodzielny projekt.
Sporo kontrowersji budzą też nowe programy ,które już od pierwszej wersji wykazują się bardzo wysokim poziomem gry. Jak już pisałem wielu autorów programów publicznie udostępnia ich kod, każdy może wiec go dowolnie modyfikować i tworzyć na jego bazie własny silnik. Spróbujmy więc odpowiedzieć sobie na pytanie czy taki program jest samodzielnym dziełem czy też zmienioną wersją innego silnika. W przypadku np. pracy naukowej podejrzenia o plagiat można szybko rozstrzygnąć dysponując pracą na podstawie której sporządzono inną. Problem komplikuje się jednak gdy mamy do czynienia z programami, aby wykryć czy autor włożył więcej własnego wysiłku w silnik czy też korzystał z dorobku innych a sam nadał tylko mu inną nazwę, trzeba znać dobrze język programowania w którym napisano silnik oraz orientować sie w architekturze takiego programu, choć i tak dysponując tą wiedzą nie możemy być do końca wszystkiego pewni.

A TERAZ RZUT OKA NA KRAJOWE PODWÓRKO

Szacuje się, że w Polsce powstało ponad 30 programów o zróżnicowanej sile gry choć niestety żaden z nich nie może się równać z czołówką opisaną powyżej. Wszystkie dane odnośnie miejsc i pozycji na listach rankingowych odnoszą się do lutego 2011 roku. Opisane poniżej programy są całkowicie darmowe, na stronie http://lpps.maciej.szmit.info/programy.html znajdują się linki do nich ,oraz do pozostałych polskich silników.

Matacz to program Macieja Pestki zajmujący jak dotąd najwyższe z polskich silników 82 miejsce na liście CCRL z rankingiem 2584. Pierwsza wersja powstała już w 2002 roku ,od tego czasu autor systematycznie ją udoskonala. Matacz współpracuje ze specjalną książką debiutów oraz obsługuje tablice transpozycji. W rozgrywanych w Łodzi Międzynarodowych Mistrzostwach Polski Programów Szachowych w 2008 zajął drugie miejsce najlepsze z polskich programów ustępując jedynie Glaurungowi.

Nanoszachy to Mistrz Polski w 2009 roku i Vicemistrz z 2010 roku w tempie 60’, klasyfikowany obecnie na liście CCRL na 93 miejscu (ranking 2549). Jego autorem jest Piotr Cichy, pomimo małych rozmiarów zaledwie 30.5 kB, to dość silny i utytułowany program, niestety ostatnia wersja 3.8 pochodzi z września 2009 roku i od tego czasu program nie był udoskonalany a szkoda bo zapowiadał się nieźle.

Tytan autorstwa Tomasza Michniewskiego to program posiadający wersję wieloprocesorową, silnik obsługuje tablice końcówek Nalimowa oraz książki debiutów. Tytan zdobył w 2002 roku tytuł Mistrza Polski Programów Szachowych, na liście CCRL zajmuje 125 miejsce z rankingiem 2467.
Armageddon zdobył dwukrotnie tytuł Vicemistrza Polski w 2002 i 2003 roku. Jego autor Grzegorz Sidorowicz stworzył również dla niego specjalny interfejs, choć można go instalować równie dobrze na innych GUI. Ostatnia wersja programu została udostępniona w marcu 2007 roku .

Atak to ostatni Mistrz Polski z 2010 roku jego autorem jest Mateusz Łuksik programista i szachista ,były zawodnik Zelmeru Rzeszów, Atak posiada własne GUI. W zestawieniu rankingowym CCRL został sklasyfikowany na 149 miejscu z rankingiem 2375.

Darmenios to stosunkowo nowy program, który w 2010 roku na Mistrzostwach Polski otrzymał nagrodę dla najlepiej grającego programu jednoprocesorowego. Jego autor Dariusz Czechowski napisał go od podstaw nie korzystając z żadnych kodów źródłowych udostępnianych przez twórców silników typu open source.
Program o groźnie brzmiącej nazwie Rzeźnik został stworzony przez Marka Kołacza na liscie CCRL posiada aktualnie ranking 2381, w ostatnich Mistrzostwach Polski zajął czwarte miejsce zaś rok wcześniej drugie. Ostatnia dostępna wersja 1.60 pochodzi z września 2009 roku.
Poniżej tabela z ostatnich 9 Mistrzostw Polski Programów Szachowych rozgrywanych w Warszawie w dniach 27-28 listopada 2010 roku.
Tempo 60’

Tempo 5’+2’’